Η ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας Τρικάλων

Η ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας Τρικάλων στο 3ο Γυμνάσιο

Στο 3ο Γυμνάσιο Τρικάλων, την περασμένη Πέμπτη 31 Ιανουαρίου 2013, στο πλαίσιο του καινοτόμου εκπαιδευτικού πολιτιστικού προγράμματος «Εργαστήρι Δημιουργικής Ανάγνωσης και Γραφής: Μελέτη και επεξεργασία νεανικού μυθιστορήματος της Μ. Κλιάφα: Μια μπαλάντα για τη Ρεβέκκα» (Σχολικό Έτος 2012-2013) με συντονίστρια την κ. Ηλιάδη Αμαλία ΠΕ02, φιλόλογο-Δ/ντρια και υπεύθυνες καθηγήτριες τις κ.κ. Μπανάσιου Ευαγγελία και Ρουσουλιώτη Χαρίκλεια ΠΕ02 φιλολόγους, έγινε παρουσίαση στην πολιτιστική ομάδα των μαθητριών και μαθητών μας από το φιλόλογο-ιστορικό του 2ου Γυμνασίου Κώστα Μιχαλάκη με θέμα την ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας Τρικάλων. Ο κ. Μιχαλάκης, που έχει ειδικευτεί στη Νεότερη Ελληνική και Βαλκανική Ιστορία, ιδιαίτερα ενασχολούμενος με τις εβραϊκές κοινότητες, μέσα από φωτογραφίες εποχής (από το αρχείο της κ. Μαρούλας Κλιάφα) και επεξηγηματικά, εύστοχα και γεμάτα χιούμορ σχόλια, διέτρεξε με άκρα μεταδοτικότητα την ενδιαφέρουσα ιστορική πορεία των Εβραϊκών κοινοτήτων στον Ελληνικό χώρο. Άνοιξε με απλότητα και σαφήνεια στους μαθητές μας ένα ακόμη «παράθυρο» στη σκέψη τους, προκειμένου να κατανοήσουν το Ναζισμό και το Ολοκαύτωμα ως μια προσέγγιση μείζονος ζητήματος στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ιστορία. Τους πρόσφερε πολύτιμα κλειδιά για την αποκωδικοποίηση του διαφορετικού στην Εκπαίδευση και στην Ιστορία: γιατί οι Εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας αποτελούν, στη μελέτη τους, το διαφορετικό μέσα μας και γύρω μας.
Δύο είναι στη σημερινή ιστοριογραφία οι κυρίαρχες ερμηνείες για την εμφάνιση του ναζισμού και την ακραία συνέπειά του, το Ολοκαύτωμα. Με βάση την πρώτη, ο ιδιαίτερος ιστορικός ρόλος του Χίτλερ και το Ολοκαύτωμα θεωρούνται συνέπεια της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας του γερμανικού έθνους και της απόλυτης σχεδόν διάβρωσης του γερμανικού λαού από την ιδεολογία του εθνικοσοσιαλισμού. Με βάση τη δεύτερη, οι καθοριστικοί παράγοντες που οδήγησαν στο ναζισμό και το Ολοκαύτωμα δεν έχουν τόσο σχέση με την πολιτισμική ιδιαιτερότητα του γερμανικού λαού, όσο είναι συνέπεια των ιδιαιτεροτήτων του γερμανικού πολιτικού συστήματος: την μη εμπέδωσης δημοκρατικών αξιών- παρά την ύπαρξη κοινοβουλευτικών θεσμών- της κυριαρχίας του στρατού και της γραφειοκρατίας, της παράδοξης συνάρθρωσης ιδεών που έρχονταν σε αντίθεση με το Διαφωτισμό και τον πολιτικό φιλελευθερισμό με τα πλέον προωθημένα επιτεύγματα της δυτικής τεχνολογίας, τελικά της αδυναμίας των ηγετικών ομάδων κυρίως του ναζιστικού κόμματος, του γερμανικού κράτους και της γερμανικής κοινωνίας να αντιληφθούν τις ηθικές συνέπειες της εξόντωσης των πολιτικών και φυλετικών «εχθρών», καταφεύγοντας στη χρήση των πλέον προωθημένων τεχνολογικών μέσων με αποκλειστικό κριτήριο την επινοημένη διαφορά. Ο κ. Κώστας Μιχαλάκης με καθημερινά παραδείγματα, παρμένα από την Ιστορία της Εβραϊκής Κοινότητας των Τρικάλων, έδειξε στην πολιτιστική μας ομάδα ανάγνωσης και γραφής πως οι κύριοι άξονες μιας ιστορικής αφήγησης μπορούν να εμπεδωθούν ακόμη και από μαθητές και μαθήτριες Γυμνασίου, όταν προσφερθούν με άμεσο, ζωντανό και αποδεκτό παιδαγωγικά τρόπο. Για τους μικρούς θεούς, που κάποιοι κρύβουν μέσα τους, δίχως να το ξέρουν, για την υπομονή τους, την καρτερικότητα, την αρετή, την ειλικρίνεια, τη σταθερότητα στην πίστη του ιδανικού στον κόσμο της ατέλειας, αξίζει να αποκτούμε την καθαρότητα του πνεύματος για να ξεχωρίσουμε και να καταλάβουμε το ρόλο της μοίρας μέσα στη ζωή των ανθρώπων.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη,
φιλόλογος-ιστορικός,
Δ/ντρια 3ου Γυμνασίου Τρικάλων