Το παρακάτω κείμενο είναι του Νικόλα Περδικάρη και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Θέματα Αναπηρίας" [αρ. τεύχους 05 (Μάιος, Ιούνιος, Ιούλιος 2006)]. Το περιοδικό "Θέματα Αναπηρίας" είναι μια έκδοση της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) [www.esaea.gr].
Γράφοντας για τις μετακινήσεις μου με το μετρό, περιγράφω τα μικρά καθημερινά ταξίδια μου μέσα στην πόλη. Δε μιλάω για την Αθήνα, όπως τη γνωρίζει όποιος περιφέρεται πεζός στα πεζοδρόμια και τις διαβάσεις. Αυτή είναι η Αθήνα των άλλων. Για εμένα είναι σχεδόν αδύνατο να γνωρίσω σε βάθος τον εξωτερικό κόσμο που με περιβάλλει. Αυτό συμβαίνει επειδή είμαι χρήστης αναπηρικού αμαξιδίου και ο μικρόκοσμος μου, μοιάζει σχεδόν εχθρικός απέναντι στα άτομα με κινητική (και όχι μόνο) αναπηρία. Κάθε φορά που χρειάζεται να μετακινηθώ, με το αυτοκίνητο ή το αμαξίδιο (για λεωφορείο ούτε λόγος - οι ράμπες δε λειτουργούν σχεδόν ποτέ) ανακαλύπτω κάτι καινούριο, ιδιαίτερα όταν βρίσκομαι σε δρόμους κεντρικούς. Ίσως αυτό να φαίνεται συναρπαστικό. Ωστόσο, είναι αυτό το ίδιο πράγμα, που με κάνει να αισθάνομαι σαν τουρίστας μέσα στην ίδια μου τη χώρα.
Με το μετρό όλα είναι διαφορετικά. Πρόκειται για ένα νέο μέσο που μου προσφέρει όλες τις διευκολύνσεις, χάρη στις οποίες μπορώ να μετακινούμαι ανεξάρτητος, ζητώντας ελάχιστη βοήθεια από τους περαστικούς ή τους ανθρώπους που με συνοδεύουν. Μιλώντας για διευκολύνσεις δεν αναφέρομαι στα δήθεν προνόμια που μου εξασφαλίζει η ειδική μεταχείριση. Αναφέρομαι σε όλες αυτές τις λεπτομέρειες, που μου δίνουν τη δυνατότητα να αισθάνομαι ότι έχω ίσα δικαιώματα (και υποχρεώσεις) απέναντι στους συμπολίτες μου. Η παρουσία μου σε ένα δημόσιο χώρο (όπως είναι το μετρό) και ο τρόπος με τον οποίο καταφέρνω τελικά να τον αξιοποιήσω αποδεικνύει ότι σε καμιά περίπτωση δε θα έπρεπε να θεωρούμαι πολίτης 2ης κατηγορίας. Αντιθέτως, είμαι ισότιμος πολίτης μιας "εναλλακτικής" πόλης μέσα στην πόλη. Το τεχνολογικό επίτευγμα των σύγχρονων συγκοινωνιών είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα μέσα στο οποίο οι άνθρωποι και τα τεχνολογικά μέσα αλληλεπιδρούν και ο ρόλος μου σε αυτό το "παιχνίδι" αλληλεπίδρασης είναι σημαντικός.
Τις περισσότερες φορές ταξιδεύω μόνος, επειδή το θέλω, αλλά κυρίως επειδή μπορώ. Καθώς οδηγώ το αμαξίδιο μου στα διάφορα επίπεδα (με τη χρήση του ανελκυστήρα), από και προς την αποβάθρα, έχω την αίσθηση ότι οι άνθρωποι με βλέπουν και μάλλον καταλαβαίνουν ότι δε χρειάζομαι τη βοήθεια τους. Μερικοί προσφέρονται να με σπρώξουν κατά μήκος του διαδρόμου, αλλά δεν επιμένουν, αφού διαπιστώνουν ότι είμαι ιδιαίτερα εξοικειωμένος με το χώρο. Οι ίδιοι άνθρωποι μου ζητάνε τότε πληροφορίες για τους προορισμούς ή οτιδήποτε άλλο και είμαι περισσότερο από πρόθυμος να τους δώσω απαντήσεις. Αισθάνομαι χρήσιμος και την ίδια στιγμή αυτοανακηρύσσομαι ο άρχοντας ενός υπόγειου κόσμου. Μοναδική αφορμή για να χάσω την εξουσία μου είναι η συνειδητοποίηση ότι τα καινούρια βαγόνια δεν έχουν ράμπες για τους χρήστες αναπηρικών αμαξιδίων και συνεπώς θα χρειαστώ και πάλι τη βοήθεια κάποιου. Ρωτάω το γραφείο πληροφοριών και μου εξηγούν ότι έγινε λάθος κατά την παραγγελία των συρμών, αλλά ότι κατά τα άλλα, τα νέα βαγόνια φέρουν στα τζάμια τους το ειδικό αναπηρικό σήμα, επειδή διαθέτουν ειδικό χώρο, στον οποίο ο χρήστης αμαξιδίου μπορεί να προσδεθεί με ειδικές ζώνες, προκειμένου να ταξιδεύει με ασφάλεια. Αναρωτιέμαι φωναχτά: "τι μου χρειάζονται οι ζώνες ασφαλείας, αν δε μπορώ να μπω μόνος μου μέσα στο βαγόνι";
Με το ίδιο παράπονο και με κάπως οργισμένο βλέμμα, παρατηρώ τους συνεπιβάτες μου - άτομα χωρίς καμία, εμφανή τουλάχιστον, αναπηρία να εισβάλουν μαζικά στο κουβούκλιο του ανελκυστήρα, αφήνοντας με απέξω. Η ταμπέλα γράφει πως ο ανελκυστήρας πρέπει να χρησιμοποιείται αποκλειστικά από ηλικιωμένους και άτομα με αναπηρία. Δε με πειράζει καθόλου να μοιράζομαι τον ανελκυστήρα με κάποιον αρτιμελή. Αυτό που με ενοχλεί είναι να βλέπω ανθρώπους να στοιβάζονται ο ένας πάνω στον άλλο, προκειμένου να αποφύγουν τις κυλιόμενες σκάλες ή το επιπλέον περπάτημα ενώ μπορούν να περπατήσουν. Στο τέλος, το μόνο που καταφέρνουν είναι να χαλάνε το ασανσέρ και να μου υπενθυμίζουν με αυτό τον τρόπο ότι κανένα επίτευγμα ή εργαλείο δε μπορεί να κάνει θαύματα όταν ο άνθρωπος το κακομεταχειρίζεται.
Βγαίνοντας στην επιφάνεια φτάνω στο πάρκινγκ και διαπιστώνω ότι οι περισσότερες αναπηρικές θέσεις είναι κατειλημμένες. Αντικρίζοντας αυτή την εικόνα και αν ήμουν αρκετά αφελής ώστε να πιστεύω μόνο ό,τι βλέπω, θα συμπέραινα ότι στη χώρα μου οι ανάπηροι είναι περισσότεροι από τους αρτιμελείς. Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν είμαι τόσο ανόητος. Ξέρω ότι είμαι μέρος μιας μειοψηφίας του πληθυσμού ή αλλιώς μιας ευπαθούς κοινωνικής ομάδας. Αυτή η αναμφισβήτητη αλήθεια μου αφήνει περιθώρια να συμπεριφερθώ κατά βούληση. Όταν νιώθω ότι κάποιοι καταπατούν τα δικαιώματα μου, έχω τουλάχιστον δύο επιλογές: να γελάσω (ειρωνικά) ή να θυμώσω. Ό,τι και αν αποφασίσω, η δοκιμασία μου δεν τελειώνει εδώ. Λίγο πιο κάτω με περιμένει μια ακόμα δυσάρεστη έκπληξη: το πεζοδρόμιο που βρίσκεται έξω από τον περιφραγμένο χώρο του σταθμού δεν έχει ράμπα. Είμαι υποχρεωμένος να βουτήξω με τις μπροστινές μου ρόδες στην άσφαλτο ή να ζητήσω και πάλι βοήθεια από κάποιο περαστικό, χωρίς δεύτερη σκέψη, καταφεύγω στη βοήθεια.
Όταν επιστρέφω πια στο σπίτι, έχω στη διάθεση μου όλο τον καιρό να αναρωτηθώ. Το μετρό είναι πράγματι προσβάσιμο για τα άτομα με αναπηρία; Τελικά απαντάω ο ίδιος: Και ναι και όχι. Η εν λόγω αντίφαση προκύπτει από τη βιωμένη αναπαράσταση των αντιθέσεων. Από όποια πλευρά και αν το δεις, το μετρό της Αθήνας μοιάζει με ένα κομψό, αιωρούμενο πλανήτη, που προς το παρόν παραμένει ασύνδετος με το υπόλοιπο σύμπαν της μεγαλούπολης. Όλο αυτό το σκηνικό θα ήταν γοητευτικό, αν ήταν απλά η λεπτομέρεια ενός παραμυθιού. Δυστυχώς όμως, αυτή είναι μια πολύ σημαντική λεπτομέρεια της σκληρής πραγματικότητας που βιώνουν καθημερινά τα άτομα με αναπηρία στην Ελλάδα.
Νικόλας Περδικάρης
Στο ίδιο περιοδικό, αλλά σε άλλο τεύχος είχε δημοσιευθεί ένα εκπληκτικό άρθρο της κυρίας Χριστοφή, σχετικό με την Προσβασιμότητα, το οποίο έχουμε αναδημοσιεύσει στην Ματιά. Για να δείτε αυτό το άρθρο κάντε κλικ εδώ: Προσβασιμότητα: Ζήτημα – κλειδί για την εξίσωση των ευκαιριών.
Δείτε επίσης το άρθρο: Πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία στην κοινωνία της Πληροφορίας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου